මදකට සිතන්න - ඔබ මේ මොහොතේ නිව්යෝක් නගරයේ ගමන් කරන්නෙකු ලෙසින්. ඔබ කලාගාරයක විශාල ජනේල පසු කරමින් යන අතර, එක්සත් ජනපද මහද්වීපයේ හුරුපුරුදු සිතියම් අනුරූ දසුනක් ඔබේ නෙත් කොණට හසු වේ. වඩාත් හොඳින් නැරඹීම සඳහා මදක් නවතින ඔබ, එය සම්පූර්ණ බිත්තියක් වසාගෙන සිටින බව දකින අතර, ජනපද වල සීමාවන් දීප්තිමත් නියොන් වලින් සලකුණු වී ඇති අයුරුද දකියි. ඔබ සිටිනා තරම් දුරට මදක් පැහැදිලි එහෙත් ස්ථිරවම නිශ්චය කරගැනීමට අපහසු සෙලවෙන වර්ණ ආලෝක සමූහයක් ඔබ දකියි. එහි ඇති නුහුරු නුපුරුදු වස්තූන් හා ආකෘතීන් එකම මොහොතේදී ඔබේ අවධානය ඒ වෙත යොමු කරගන්නට හැදුවද, සිතියම් රූපයේ ඇති සමීප හුරුපුරුදු බව ඔබේ අපහසුතාව දුරලයි. මෙම සිතියම කලා නිර්මාණයක්ද? ඔබ දන්නා පරිදි කෞතුකාගාරයක අරමුණ වනුයේ කලා නිර්මාණයන් ප්‍රදර්ශනය කිරීම හා සංරක්ෂණය කිරීමයි - නමුත් මෙවන් වාණිජමය කලාගාරයන් කලා කෘතීන් වෙළඳාම් කිරීමට සූදානම් බැවින් මෙම කුතුහලය දනවන සිතියම වඩාත් හොඳින් නැරඹීම පිණිස එතුලට යාමට ඔබ පසුබට වෙයි. නමුත් එහි ඇති තදබල සිත් ඇදගන්නා සුළු භාවය නිසා පසුබෑම බැහැර කරන ඔබ දොර විවෘත කරයි. කලා භවනේ කාර්ය මණ්ඩලය ඔබේ පැමිණීම සාදරයෙන් යුතුව පිළිගනියි.
දීප්තිමත් වර්ණයෙන් යුතු බිත්තිය වෙත ඔබ ලඟා වෙත්ම, මුළු සිතියමම පසුබිම් කොටගෙන ඇත්තේ විවිධ ප්‍රමාණයෙන් යුත් වීඩියෝ ප්‍රදර්ශක (video monitors) බව ඔබට පෙනේ - ඔබ මුලින් දුටු සෙළවෙන රූප පිළිබඳව මෙවිට ඔබට පැහැදිලි වෙයි. සෑම ජනපදයකම සීමාව තුල මෙවන් වීඩියෝ ප්‍රදර්ශක කිහිපය බැගින් රැස් කොට ඇති අතර, ඒවායේ දිස්වන රූප රාමු ජනපදයෙන් ජනපදයට වෙනස් වෙයි. සමස්ථයක් ලෙස ගත් කළ මෙම නිර්මාණය නොතකා හිටිය නොහැකි තරමේ ප්‍රබලත්වයක් උසුලයි; නියොන් වල ඇති ස්ථාවර දීප්තිය, ජනපදයෙන් ජනපදයට දර්ශන තිර මත රඟන වර්ණ රටාවන් හා චලනයන් සමඟ සංසන්දනාත්මකව කැපී පෙනේ. ඔබේ අවධානය යොමු කරගත හැකි එකම රූපාවලියක් සොයා ඔබේ දෑස් බිත්තිය පුරා දිව යයි. මෙම අනපේක්ෂිත නිර්මාණයේ සංකීර්ණ භාවය අවබෝධ කරගැනීමට එය රුකුලක් වනු ඇතැයි ඔබ සිතයි.
නියොන් සීමාවන් තුල ඇති එක් ජනපදයක් දෙස බලා සිටින විට ඇතැම් රූප කිහිපයක් හඳුනා ගැනීමට ඔබ සමත් වෙයි. ඇලබාමා ජනපදයේ ගරු මාර්ටින් ලුත(ර්) කිං සහ සිවිල් අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ව්‍යාපාරයේ මුල් අරගලයන් ඔබ දකින අතර, ඔබේ වම් පසට වන්නට 1945 රොජ(ර්)ස් (1945 Rodgers) හා හැම(ර්)ස්ටයින් සංගීතමය ඔක්ලහෝමල් (Hammerstein musical Oklahomal) හි දර්ශන මගින් එම ජනපදය හඳුන්වා දෙයි. අමිහිරි යතාර්ථයන් හා මානව ජයග්‍රහණ එලෙස සංකල්පනාත්මක මහා මාර්ග සංගීත චිත්‍රපටයකට ඈඳා ඇත. ඔබ ජනපදයෙන් ජනපදය නරඹන විට තව තවත් ඝට්ටනකාරී රූප ඔබට හමුවෙයි. ඉලිනොයිසියේ ඒබ්‍රහම් ලින්කන් හා ටෙක්සාස් හි ඇලාමෝ ආදීන්ගේ රූප මගින් ඇමරිකානු ඓතිහාසික සම්ප්‍රදායන් පිළිබඳව කියා පායි - එසේම ටෙක්සාස් වීඩියෝ පටයන්හි වැකෝ (Wako) අසල බ්‍රාන්ච් ඩේවිඩියන් (Branch Davidian) හි 1993දි ඇති වූ ගින්නද අන්තර්ගතය. කෙමෙන් කෙමෙන් එම ප්‍රදර්ශක වල ඇති දෘශ්‍ය තොරතුරු ඔබ අවබෝධ කර ගනියි; ජනපද වල දැක්වෙන රූප තව තවත් හඳුනා ගැනීමට ඔබට හැකිවෙයි. නමුත් ඔබ එහි ඇති දෘශ්‍යමය හා මතවාදී සංකීර්ණභාවයට හුරුවත්ම ඔබ නැවතත් විශ්මයට පත් වෙයි. ඔබ නිව් යෝක් ජනපදය නරඹන විට ඔබට දිස් වන්නේ මේ මොහොතේ මෙම නිර්මාණය නරඹන ඔබේම රුවයි. මූලික වශයෙන් ඓතිහාසික සිදුවීම් හා සොභා දර්ශන නිරූපණය වන අනෙකුත් ජනපද තුල ඇති ප්‍රදර්ශක මෙන් නොව නිව් යෝක් ජනපදයේ සීමාවන් තුල ඇති වීඩියෝ ප්‍රදර්ශක කලාගාරයේ නරඹන්නන් වෙත යොමු වී ඇති සංවෘත පරිපථ වීඩියෝ කැමරා සමග සම්බන්ධ වී ඇත. වර්තමාන මොහොතේ ඇති ක්ෂණික භාවය එලෙස නිර්මාණය තුලට ඇතුලත් කර ඇත; ඔබේ රූපය හා සිතියම සමග ඔබේ අන්තර් ක්‍රියාවන් ක්ෂණිකවම නිර්මාණයේම කොටසක් බවට පත්වෙයි: ඔබ එය නරඹන විට ඔබ එහි කොටසක් බවට පත්වෙයි.
මෙම නිර්මාණය පිළිබඳව ඔබේ නවතම සොයාගැනීම බෙහෙවින්ම ආකර්ෂණීයයි; ඔබ මෙයට පෙර කලා නිර්මාණ දැක ඇතත් ඒවා ඔබට නිහඬ අවලෝකනයකට ඉඩ දෙමින් නිශ්චල වස්තූන් ලෙසම පැවතුනි. ක්ෂණිකව එකම මොහොතේ තොරතුරු රැගත් තල රූප රැසක් ඔබ වෙත එල්ල කරමින් මෙම නිර්මාණය ඔබ සහ කලා නිර්මාණයක් අතර ඇති වන සාම්ප්‍රදායික සම්බන්ධයට අභියෝගයක් එල්ල කරයි: නිර්මාණය දැන් පවතින ආකාරයෙන් පැවතීමට ඔබේ සහභාගීත්වය නොමැතිව නොහැකිය.
ඔබ මෙතෙක් කියැවූ කතාන්දරය සුරංගනා කතාවක් නොව සැබැවින්ම පවත්නා අති විශිෂ්ඨ කලා නිර්මාණයකි. Nam June Paik නැමැති කොරියාවේ උපන් ඇමරිකානු නිර්මාණ ශිල්පියා විසින් නිර්මාණය කරන ලද Electronic Superhighway නැමැති මෙම අගනා කලා කෘතිය දැනට ස්මිත්සෝනියානු ඇමරිකානු කලා කෞතුකාගාරයේ (Smithsonian American Art Museum) තැන්පත් කර ඇත. අඩි 15 x 32 x 4 විශාලත්වයකින් යුතු මෙම නිර්මාණය සඳහා video monitors 313ක් භාවිතා කර ඇත.
~ ඉංග්‍රීසි සඟරාවක පළ වූ ලිපියක් ඇසුරෙන් වසර කිහිපයකට උඩදී පරිවර්තනය කරන ලදි
